مروری بر عوامل موفقیت بانو (ره)

ترک معصیت و اجتناب از محرمات

با مطالعه حالات علماء و عرفای بزرگ در می یابیم که آنان با دوری جستن از گناه، انجام واجبات –و حتی مستحبات- و ترک مکروهات، به مقامات عالی دست یافته اند.

خودسازی و تهذیب نفس

کسی که در جهت خود سازی و تهذیب روح عمل کند، زمینه اشراقات و امدادهای الهی و افاضات غیبی را در خود پدید می آورد. این بانوی خود ساخته و پرهیزکار طیّ مصاحبه ای، در خصوص علم آموزی و کسب کمالات معنوی، این گونه اظهار داشته اند: «غیر از بحث الفاظ بیشتر همین راه ها بوده و در نوشته هایم کمتر از امور خارجی کمک گرفته ام و نمی گویم از غیب خبر دارم...»

محاسبه نفس

او هماره بر نفس خویش مراقبت می فرمود؛ مراقبتی شدیدتر از حسابرسی شریک از شریک دیگرش و مولا از عبدش. همین محاسبه نفس نیز او را در راه خودسازی موفق ساخت.

اشتیاق به تحصیل

بانو امین علاقه وافری به تحصیل علوم دینی در خود می دید، لذا با عزمی استوار واراده ای پولادین و با توکل به خداوند بزرگ –با این که بانویی خانه دار، همسری فداکار و مادری رئوف بود- در این راه گام نهاد و با همه موانع موجود مبارزه کرد.

استفاده از وقت و مطالعه مداوم

بانو امین در کتاب پر ارج النفحات الرحمانیه (صفحات 9 و10) به این امر اشاره فرموده، می نویسد:
«... من در کودکی و اوایل جوانی بسیار مایل و حریص به مطالعه کتاب های علمی و گوش دادن به مواعظ دینی بودم و هر گاه نزدیکان من مشغول به تفریح می شدند من به مطالعه مشغول می شدم...»

تهجد و شب زنده داری

آیات و رویات فراوانی، پرهیزگاران را به انجام نماز شب دعوت واز شب زنده داران تجلیل کرده است. همچنین دانشمندان بسیاری در فضیلت و منافع نماز شب کتاب ها و رساله هایی نوشته اند. و بانو امین عارفی بود دل آگاه که در پیچاپیچ سیر و سلوک تا رسیدن به قله رفیع عرفان شبی از تهجد و شب زنده داری غافل نشد.

شور و شوق

آقای حاج محمد علی امین، فرزند آن بانو می گوید:
«من درست به یاد دارم که برای ایشان مقداری کتاب عربی، رسیده بود. شوق و شوری را که آن موقع در ایشان دیدم واقعاً فراموش نمی کنم.«

تفکر و تعقل و توجه

این بانوی فرهیخته نیز مانند بزرگانی چون ابوذر و لقمان و علامه طباطبایی بسیاری از اوقات خود را به تفکر گذرانید و به راهنمایی فکر، حقایقی را از میان مجهولات استخراج کرد. وی با بررسی تاریخ گذشتگان و... به تقویت عواملی که باعث رشد عقل می شود، پرداخت و با موانع شناخت و عوامل فراوانی که عقل را نابود می کند، مبارزه کرد و آینه عقل را جلاء داد.

گمنامی و عزلت

یکی از شاگردان برجسته ایشان، خانم علویه همایونی، طیّ نوشته ای، چنین آورده اند:
«... سبب پیشرفت بانوی ایرانی، سیاست پنهانی و گمنامی ایشان بود که کسی نمی دانست ایشان چه می کنند و هدفشان چیست، حتی از خود ایشان شنیدم که فرمودند: تا زمانی که اربعین الهاشمیه منتشر نشده بود، کسی مرا نمی شناخت و برایم بهتر بود...

جرأت و پشتکار

باید به رموز موفقیت این بانوی گرانمایه، جرأت و پشتکار را هم افزود؛ زیرا ایشان در شرایطی که دفاع از حق زنان امری غربی تلقی می شد، به دفاع از حقوق واقعی زنان پرداخت. در دوران که عده ای تحصیل بانوان را به عنوان مقدمه حضور زن در فعالیت های اجتماعی قلمداد کرده، آن را عیب می دانستند و از آن پرهیز داشتند؛ ایشان با وجود مشکلات به تحصیل پرداخت و حوزه علمی خواهران را  بنیان نهاد.

نظم

یکی از دست پرورگان ایشان می گوید:
«در مورد زندگی خانم امین باید بگویم که در تنظیم وقت، ابتکاری عجیب داشتند و چنان اوقات خود را تنظیم می کردند که به تمام کارهایشان می رسیدند. گویا خداوند به وقت ایشان هم برکت داده بود.»

رعایت اعتدال و میانه روی در زندگی

خود او معتقد بود که «ناموس خلقت عالم روی همین پایه تعادل و توازن برپاست.» زیاده روی در امر تحصیل و مطالعه موجب فرسودگی و ناتوانی جسم خواهد شد و درست در ایامی که یک محقق انتظار دارد از مطالعات و تحقیقات خود بهره علمی ببرد از فعالیت باز می ماند و خانم امین با رعایت این امر در وظائف عبادی، خانه و خانواده و تحصیل توانست منشأ خدمات فراوان گردد.

داشتن قلب سلیم

قلبی که از شرک پاک باشد، قلبی که منزه از معاصی و نفاق و حسد و بخل و سایر رذائل اخلاقی باشد، قلبی که از عشق دنیا تهی باشد و بالاخره قلبی که جز خدا در آن نباشد قلب سلیم است.
سراسر زندگی این بانوی بزرگ و آزمایشاتی که خداوند برای صیقلی شدن روح مطهر ایشان نمود و در تمام امتحانات، عبودیت و بندگی خود را به پیشگاه حق تعالی عرضه داشت، نمایشگر قلب سلیم ایشان است.

وارهیدگی از غیر خدا

کسی که قلب سلیم داشته باشد و قلبش تجلیگاه معرفت و محبت حق تعالی باشد خداوند، اغیار را از قلب او دور می کند تا به غیر خدا دلبستگی نداشته باشد.
صبر در برابر ناملایمات
صبرکه همراه با تلخی و سختی است، نتیجه اش پیروزی و شیرینی است. بانوی ایرانی، علاوه بر تحمل و صبر در برابر غم از دست دادن فرزندان، بیماری هایی پیدا نمود ولی در برابر آنها حتی یک بار هم شکایت نکرد.

حلم در برابر ناملایمات

اگر کسی سؤال بسیار ساده و پیش پا افتاده هم می کرد، آن بزرگوار با حلم جواب او را می داد. خیلی توصیه می کرد به گذشت کردن و...

آرامش روحی

«از روحیات بارز حاجیه خانم امین (قدس سرها)، نهایت تواضع و فروتنی و حلم و آرامش روحی فوق العاده ایشان بود.»
ولایت و اتصال به ائمه معصومین (علیهم السلام)
یکی از رموز موفقیت بانوی ایرانی که از نشانه های قلب سلیم هم می باشد، ولایت و اتصال و توسل به اهل بیت (علیهم السلام) است. این ویژگی در رفتار و گفتار و نوشته های بانوی مجتهده امین وجود داشت. شاهد جاودانه آن، کتاب مخزن اللئالی است که در فضائل مولی الموالی حضرت امیر المؤمنین علی (علیه السلام) نوشته شده است.

خلوص

آنچه بیش از هر چیز در سیره بانوی ایرانی و به تبع ایشان در مکتب فاطمه (سلام الله علیها) و مسؤلین آن دیده می شد خلوص بود که مانند خورشیدی چهره این مکتب و شاگردانش را نورانی کرد و این مکان را متمایز از بقیه مکان ها نموده بود. یکی از نشانه های اخلاص بانو، تلاش در جهت عدم درج نام مبارکش در تألیفاتش بود. جای خالی نام نویسنده همیشه با عنوان «یک بانوی ایرانی» و عناوینی مانند آن پر می شد.
از دیگر نشانه های اخلاص بانو، پرهیز از شرکت در مصاحبه های جراید، رسانه ها و مراکز علمی ـ فرهنگی بود. بانو به شدت از شهرت پرهیز می کرد. سفارش همیشگی ایشان این بود: «شهرت انسان را سقوط می دهد. مواظبت کنید» از هر چه که باعث تغییر نیّات می شد، جلوگیری می کرد و می فرمود: «توجه کنید در کارها که خلوص نیت داشته باشید.»

قوت تعقل درد و عرصه معاش و معاد

شاید بتوان گفت بزرگترین وجه امتیاز بانوی ایرانی نسبت به بسیاری از زنان و مردان عصر خویش و نیز اعصار پیش از او و پس از او، قوت تعقل آن بانو در هر دو عرصه معاش و معاد بوده است، زیرا سراسر زندگی او مملو از تجلیات عقلانی است.
شرح حال زندگی ایشان خود بهترین گواه بر آن است که بانوی ایرانی به عنوان یک زن در بزرگترین نبرد انسانی یعنی جنگ بین عقل و هوی فاتحانه مدال افتخار «کمال عقل» را نصیب خود گرداند و نشان داد که باید با به کارگیری موهبت عظیم عقل هوی نفس را پیرو هدایت عقل نمود.